Wijk van de toekomst in Ermelo
Een interview met collega Lucas van den Boogaard over het plan om in Ermelo een bestaande wijk volledig gasloos te maken. Om van een bestaande wijk dus een ‘wijk van de toekomst’ te maken. InEnergie deed onderzoek naar de mogelijkheden. Lucas legt uit wat er precies nodig is om een bestaande wijk volledig gasloos te maken. De gemeente Ermelo heeft ongeveer 500 woningen aangewezen met de wens dat deze gasloos worden. Niet helemaal willekeurig. Het zijn allemaal bestaande woningen die in de jaren 60/70 gebouwd zijn.
Hoe maak je een wijk van de toekomst?
Het duurzamer maken van 500 woningen kan via verschillende methoden. Het gaat hier om woningen uit verschillende bouwperioden. Al die woningen hebben een gasketel. We hebben gekeken naar wat er moet gebeuren om de woningen ook allemaal van het gas af te halen. Dat houdt in dat je op zoek gaat naar oplossingen zonder gas. Je moet rekening houden met kosten die je betaalt om van het gas af te komen. Je wilt bijvoorbeeld je gasketel verwijderen. Of je schaft een elektrische kookplaat aan om over te kunnen stappen op elektrisch koken. En daar hoort natuurlijk ook een nieuwe pannenset bij.
Dat soort kosten komen er dus allemaal bij kijken. Hoe bereken je die kosten voor een hele wijk?
We kijken naar de hele wijk en nemen gemiddelde gegevens van de woningen. De woningen in de wijk hebben we in twee types opgedeeld: twee onder een dak woningen en rijtjeshuizen. Natuurlijk is niet elk gebruik hetzelfde, maar door het opvragen van gasgegevens kunnen we wel inschattingen maken over het gemiddelde gebruik. Je ziet dan dat een deel van de huizen al goed geïsoleerd is en bij het andere deel juist nog veel moet gebeuren.
Is isolatie dan de eerste stap?
Om echt van het gas af te komen moet je je gasaansluiting verwijderen. Isoleren is altijd een goed begin. Zo breng je eenvoudig je warmtevraag terug. Als je dat gedaan hebt, heb je nog wel een alternatief nodig voor je warmteopwekking. Daarvoor zijn veel verschillende opties. Je kan ook naar individuele warmtepompen kijken of naar een collectief systeem met een bronnennet. Of je wekt duurzame energie op met zonnepanelen op het dak.
Wat maakt het zo lastig om bestaande wijken van het gas af te krijgen?
De uitdaging is dat je bij bestaande bouw vaak te maken hebt met hoge temperatuur warmte. Energiezuinige bronnen zoals warmtepompen of restwarmtebronnen werken het meest optimaal bij laag temperatuur systemen zoals vloerverwarming. Met de bestaande radiatoren lukt het dan niet om je woning aangenaam te verwarmen. Alleen is overstappen naar vloerisolatie in bestaande woningen een ingrijpende en kostbare maatregel. Door een bepaalde mate van isolatie in de woningen uit te voeren reduceer je de warmtevraag. Een ander voordeel is dat bij een geïsoleerd huis de bestaande afgiftesystemen werken bij laag temperatuur warmte en dan kunnen blijven bestaan.
Bij de bepaling van de meest duurzame warmteopwekking moet je kijken naar de lokale kansen in de wijk. Voor de wijk in Ermelo kwamen we uit op warmte koude opslag. We hebben hebben verschillende opties meegenomen en vergeleken. Er was bijvoorbeeld al een onderzoek gedaan door Sweco. Zij deden onderzoek naar restwarmte uit de omgeving. De warmte die zou worden opgewekt voor een zwembad in de buurt zou bijvoorbeeld te combineren zijn met de warmtevraag van de wijk. Een andere optie was om infraroodpanelen in de woningen te installeren. Dat zijn een soort tv schermen die gericht je huis verwarmen, alleen dan aan het plafond. Bijvoorbeeld boven je bureau, als je daar vaak aan het werk bent. Bewoners hadden de kans om in een proefwoning te zien hoe een huis met infraroodpanelen eruitziet.
Wat levert het gasloos maken van woningen voor bewoners op?
Voor de woningen zijn we uitgegaan van een bepaald label. In dit plan hebben de meeste woningen energielabel E, omdat de huizen in een bepaalde periode (jaren 60/70) gebouwd zijn. We zijn er vanuit gegaan dat er al wel een bepaalde mate van isolatie, zoals dubbel glas, heeft plaatsgevonden. Je kunt natuurlijk nog veel meer doen om een hoger label te bereiken, zoals je spouwmuren of je dak isoleren. Door te isoleren kun je voor een verdere reductie van 50% van je energievraag zorgen. Dat merk je meteen in je jaarlijkse energiekosten.
We hebben met alle zaken rekening gehouden. Je investeert om elektrisch te gaan koken, de ketel moet eruit en je betaalt onderhoudskosten. We hebben de kosten per woning berekend en gekeken naar centrale kosten om energie met warmte koude opslag aan de woningen te kunnen leveren.
De terugverdientijd onderaan de streep is 10 tot 15 jaar, al kan dit per woning verschillen. Als je alleen gaat voor isolatie en zonnecellen is het bijvoorbeeld 15 jaar. Als je ook gaat voor warmte koude opslag heb je de investeringen er binnen 13 jaar uit. Je investeert meer, maar je hebt ook meer besparingen per jaar. Daardoor verdien je de kosten eerder terug.
Doordat Nederland van het gas af wil, wordt de prijsontwikkeling van gas ook een voordeel.
Door geen gas meer af te nemen ben je op de toekomst voorbereid.
Hoe krijgt het onderzoek naar de gasloze wijk nu een vervolg?
We hebben de gemeente ondersteund met een subsidieaanvraag op wijkbasis bij het rijk en we hebben in kaart gebracht wat er per woning nodig is om zonder gas verder te kunnen. De gemeente Ermelo bekijkt nu samen met de bewoners hoe het project verder opgepakt kan worden. Het is nog de vraag hoe de energieprijzen doorberekend worden. Voor bewoners hebben we bij de plaatselijke voetbalclub in de kantine bijeenkomsten georganiseerd. Het was leuk om te zien dat zoveel mensen meedachten en kritisch durfden te zijn.
De gemeente ziet de wijk van de toekomst als een voorbeeldproject. Als het project slaagt kan het uitgebreid worden naar andere wijken. Het verduurzamen voor woningen kost al snel veel geld, alleen al met isolatie zit je zo op €20.000. Het enige probleem is dat er dan misschien minder subsidie mogelijk is. In dat geval moet het geld om te kunnen verduurzamen ergens anders vandaan komen.
We hebben een goede basis aangeleverd. De investeringen kosten in het begin veel, maar je begint meteen al met het besparen van energie. Als je dan ook nog de gedachte meeneemt dat de gasprijs omhoog gaat, weet je dat de investeringen mooie besparingen gaan opleveren.
Aardgasvrij projecten
